ಒಂದಾನೊಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮಹಿಷಿ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸಿ ಇದ್ದಳು. ಅವಳಿಗೆ ಒಂದು ವರವಿತ್ತು — ಪರಮಶಿವ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣು ದೇವರ ಮಗುವಿನಿಂದ ಹೊರತು ಬೇರೆ ಯಾರಿಂದಲೂ ಅವಳು ಹತನಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬ ವರ.

ಅಂತಹ ಜೀವ ಎಂದಿಗೂ ಹುಟ್ಟಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲವೆಂದು ಅವಳು ನಂಬಿದ್ದಳು. ಆದರೆ ಲೋಕವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು, ವಿಷ್ಣು ದೇವರು ಸಮುದ್ರಮಂಥನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮೋಹಕಳಾದ ಮೋಹಿನಿ ದೇವಿಯ ರೂಪವನ್ನು ತಾಳಿದರು. ಆ ಮೋಹಿನಿ ಮತ್ತು ಶಿವನ ಸಂಯೋಗದಿಂದ ದೈವಿಕ ಮಗುವೊಂದು ಜನಿಸಿತು. ಆ ಮಗುವನ್ನು ಕೇರಳದ ಪಂಪಾ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿ ಬಿಡಲಾಯಿತು.

ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲದ ಪಾಂಡಳಂ ರಾಜ ನದಿಯ ತೀರಕ್ಕೆ ವಿಹಾರಕ್ಕೆ ಬಂದಿದ್ದನು. ಕುತ್ತಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಚಿನ್ನದ ಗಂಟೆಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿ ಮಲಗಿದ್ದ ಆ ಶಿಶುವನ್ನು ಕಂಡು ಆಶ್ಚರ್ಯಗೊಂಡನು.ಅವನು ಆ ಮಗುವಿಗೆ ಮಣಿಕಂಠನ ಎಂದು ಹೆಸರಿಟ್ಟು, ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಮಗನಂತೆ ಸಾಕಿದನು. ಹುಡುಗನು ಬುದ್ಧಿವಂತ, ನಿರ್ಭೀತ ಮತ್ತು ಅಪಾರ ಪ್ರೀತಿಯುಳ್ಳವನಾಗಿ ಬೆಳೆದನು.

ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದವನಿಗೆ, ರಾಣಿಯ ಮಗನೇ ರಾಜನಾದರೆ ತಾನು ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿ ಉಳಿಯಬಹುದು, ಆದರೆ ಮಣಿಕಂಠ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾದರೆ ತನ್ನ ಭವಿಷ್ಯ ನಾಶವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಆತಂಕವಿತ್ತು. ಹೀಗಾಗಿ ಅವನು ರಾಣಿಯೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ ಸಂಚು ರೂಪಿಸಿದನು. ರಾಣಿಯು ಅಸಲಿಗೆ ಆರೋಗ್ಯವಾಗಿದ್ದರೂ ಅಸ್ವಸ್ಥಳಾದಂತೆ ನಟಿಸಿದಳು. ತಪಾಸಣೆಗೆ ಬಂದ ರಾಜವೈದ್ಯನು ಅವಳ ಕಾಯಿಲೆ ಗುಣವಾಗಬೇಕಾದರೆ ಹುಲಿಯ ಹಾಲು ಬೇಕು ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದನು.

ಇದು ಅವರ ಕುತಂತ್ರದ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ಕೇವಲ 12 ವರ್ಷದ ಮಣಿಕಂಠ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಮುಂದೆ ಬಂದನು. ರಾಣಿಗೆ ಹುಲಿಯ ಹಾಲು ತರಲೆಂದು ಕಾಡಿಗೆ ಹೊರಟನು. ಕಾಡಿನ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ, ಯಾವುದೇ ದೇವರಿಂದ ಸೋಲಿಸಲಾಗದ ರಾಕ್ಷಸಿ ಮಹಿಷಿ ಮಣಿಕಂಠನಿಗೆ ಎದುರಾದಳು. ಇಬ್ಬರ ಮಧ್ಯೆ ಭೀಕರ ಯುದ್ಧ ನಡೆಯಿತು. ಕೊನೆಗೆ ಮಣಿಕಂಠನು ಅವಳ ಎದೆಯ ಮೇಲೆ ಹಾರಿ, ಆಕೆಯನ್ನು ಸಂಹರಿಸಿ ಅವಳಿಗಿದ್ದ ವರವನ್ನು ಧ್ವಂಸಗೊಳಿಸಿದನು.

ನಂತರ ಮಣಿಕಂಠನು ಹುಲಿಗಳಿರುವ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ತೆರಳಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ತನ್ನೊಂದಿಗೆ ಕರೆತಂದನು. ಅವನು ಮರಳಿಬರುವಾಗ ಕಾಲ್ನಡಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಬಂದಿಲ್ಲ — ಒಂದು ಹುಲಿಯ ಮೇಲೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡುತ್ತಾ, ಅದರ ಹಿಂದೆ ಹುಲಿಗಳ ಹಿಂಡಿನೊಂದಿಗೆ ಅರಮನೆಗೆ ಬಂದನು. ಇಡೀ ರಾಜ್ಯವು ಆಶ್ಚರ್ಯದಿಂದ ನೋಡಿತು. ಆಗ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಋಷಿಯೊಬ್ಬರು ಸತ್ಯವನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದರು — “ಇವನು ಹುಡುಗನಲ್ಲ, ಇವನೇ ಅಯ್ಯಪ್ಪ ದೇವರು” ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.

ರಾಜನು ತಕ್ಷಣವೇ ಅಯ್ಯಪ್ಪ ಸ್ವಾಮಿಯ ಪಾದಗಳಿಗೆ ಬಿದ್ದು, ತನ್ನ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲೇ ಇರಬೇಕೆಂದು ಬೇಡಿಕೊಂಡನು. ಅಯ್ಯಪ್ಪ ದೇವರು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು, ಆದರೆ ಒಂದು ಷರತ್ತು ಇಟ್ಟರು — “ನನಗೆ ದೇವಸ್ಥಾನ ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕಾದರೆ, ನನ್ನ ಬಾಣವು ಎಲ್ಲಿಗೆ ಬೀಳುತ್ತದೆಯೋ ಅಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕು.” ಅವರು ಬಾಣವನ್ನು ಪರ್ವತಗಳತ್ತ ಹಾರಿಸಿದರು; ಅದು ಶಬರಿ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದಿತು — ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ ಶಬರಿ ರಾಮನಿಗಾಗಿ ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ.

ಅದೇ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಅಯ್ಯಪ್ಪ ದೇವರು ಧರ್ಮದ ಶಾಶ್ವತ ರಕ್ಷಕನಾಗಿ ನೆಲೆಸಲು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿದರು. ಮತ್ತು ಅವರು ಕಣ್ಮರೆಯಾಗುವ ಮೊದಲು, ಶುದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಬರುವವರು ಮಾತ್ರ ನನ್ನನ್ನು ತಲುಪಬಹುದು ಎಂದು ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದರು.

ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಇಂದಿಗೂ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಭಕ್ತರು 41 ದಿನಗಳ ವ್ರತ ಕೈಗೊಂಡು, ಬರಿಗಾಲಿನಲ್ಲಿ ನಡೆದು, “ಸ್ವಾಮಿಯೇ ಶರಣಂ ಅಯ್ಯಪ್ಪ” ಎಂದು ಜಪಿಸುತ್ತಾ ಶಬರಿಮಲೆಯ 18 ಪವಿತ್ರ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಏರುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಕೇವಲ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುವುದಲ್ಲ — ಅವರು ದೇವರ ಪಯಣವನ್ನು ಮರು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಹೀಗೆ ಶಬರಿಮಲೆ ಜನಿಸಿತು.